Aterosklerozun modern insanın hastalığı olduğu ve çağdaş yaşam biçimiyle bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Modern çağdan önceki görülme sıklığı ise bilinmemektedir. Lancet’te yayınlanan bu araştırma ile sanayi öncesi toplumlarda aterosklerozun değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Araştırmada, dört farklı coğrafi bölgeden veya topluluktan 4000 yıldan daha uzun bir geçmişe sahip 137 mumyanın tüm vücut bilgisayarlı tomografi (BT) taraması gerçekleştirilmiştir.
Antik Mısır, eski Peru, güneydoğu Amerika’nın eski Pueblolular topluluğu ve Aleut Adaları’nda yaşayan Unangan topluluğuna mensup bireyler görüntülenmiştir. Ateroskleroz varlığı; bir arterin duvarında kalsifiye plak olarak saptandığında “kesin”, kalsifikasyonlar bir arter hattı boyunca görüldüğünde “muhtemel” olarak tanımlanmıştır.
 

Dört coğrafi bölgenin tümünü içerecek şekilde; 137 mumyadan 47’sinde (%34) muhtemel veya kesin ateroskleroz kaydedilmiştir: 76 eski Mısırlının 29’unda (%38), 51 eski Perulunun 13’ünde (%25), 5 eski Pueblolunun 2’sinde (%40) ve 5 Unangan avcı-toplayıcılarının 3’ünde (%60) ateroskleroz tespit edilmiştir. Aterosklerozun mumyalarda tespit edilme yerleri; 28 mumyada (%20) aort, 25 (%18) mumyada iliak veya femoral arterler, 25 (%18) mumyada popliteal veya tibial arterler, 17 (%12) mumyada karotis arterler ve 6 mumyada (%4) koroner arterlerdir. İncelenen 34 (%25) mumyanın 1-2 damar yatağında, 11 (%8) mumyanın 3-4 damar yatağında ve 2 mumyanın 5 damar yatağının tümünde (%1) ateroskleroz saptanmıştır. Ateroskleroz saptanan mumyaların ortalama ölüm yaşı 43 ±10 iken, aterosklerozsuz mumyalarda ölüm yaşı 32 ±15 olarak hesaplanmıştır (p<0·0001). Etkilenen arter yataklarının sayısı, aterosklerozsuz mumyalarda 1 veya 2 iken, aterosklerozlu olanlarda 3-5 olarak tespit edilmiştir.

Ateroskleroz, avcılık-toplayıcılık yapan tarım öncesi toplumlar dahil olmak üzere, sanayi öncesi toplumlarda yaygındır. Genel olarak modern bir hastalık olarak varsayılsa da modern çağ öncesinde yaşayan insanlardaki ateroskleroz varlığı, hastalığa karşı bir yatkınlığın olduğu olasılığını artırır.


PP-UNP-TUR-0611 (Ağustos 2023)

Referans: Atherosclerosis across 4000 years of human history: the Horus study of four
ancient populations https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/ PIIS0140-6736(13)60598-X/abstract (Erişim tarihi:31.07.2023).